Pakiet stanu zapalnego jelit zawiera badania służące do diagnostyki dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, które mogą być spowodowane m.in. przez zmiany zapalne (np. chorobę Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego lub zmiany nowotworowe), choroby pasożytnicze.

W ramach pakietu oznacza się:

• Kalprotektyna – jest to marker stanu zapalnego jelita. Jej stężenie wzrasta w przypadku zmian zapalnych lub nowotworowych. U osób zdrowych jest wykrywana jedynie w śladowych ilościach. Badania pokazują, że stężenie kalprotektyny dobrze koreluje z nasileniem stanu zapalnego w obrębie jelit, dlatego jest przydatna we wstępnej diagnostyce nieswoistych zapaleń jelit. Wynik badania w zakresie wartości referencyjnych pozwala na rezygnację z dalszej, inwazyjnej diagnostyki (np. kolonoskopii). Natomiast wysoki poziom kalprotekty-ny jest bezwzględnym wskazaniem do wizyty u lekarza specjalisty. Marker ten jest przydatny również u osób, które już chorują na wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy chorobę Leśniowskiego-Crohna i odczuwają nasilenie dolegliwości. Badanie poziomu kalprotektyny wyjaśnia, czy mamy do czynienia z zaostrzeniem choroby czy współistnieniem zespołu jelita drażliwego.
• Alfa-1-antytrypsyna, inhibitor proteazy, jest wytwarzana w wątrobie i w niewielkim zakresie również w błonie śluzowej jelita i jest uznawana za marker świadczący o zwiększonej przepuszczalności śluzówki. Podwyższone wyniki prób ze stolca pojawiają się w kontekście jelitowej utraty białka oraz przy zmianach zapalnych błony śluzowej jelita, przy czym ujawniają się już nawet utajone reakcje zapalne. Również inne niekorzystne okoliczności jak np. reakcje immunologiczne na pewne składniki pokarmowe lub nasilone występowanie toksycznych wobec błony śluzowej metabolitów z przemiany materii niepożądanych mikroorganizmów mogą pociągać za sobą zwiększoną przepuszczalność, a tym samym wzrost zawartości alfa-1-antytrypsyny w stolcu.
• Beta – defensyny – Defensyny stanowią pierwszą linię obrony przeciwko mikroorganizmom bytującym na skórze i błonach śluzowych. Są ważnym elementem układu immunologicznego, gdyż zwalczają szerokie spektrum mikroorganizmów chorobotwórczych i toksyn, znajdujących się na błonie śluzowej jelita. Defensyny są wydzielane przez neutrofile i komórki nabłonkowe błony śluzowej jelit. Obniżony poziom β-defensyny w kale świadczy o słabszym działaniu obronnym śluzówki jelit oraz zmniejszoną neutralizacją antygenów. Z kolei podwyższone stężenie wskazuje na wzmożone reakcje obronne przeciwko mikroorganizmom, toksynom, antygenom.
• Eozynofilowe białko X – EPX jest cytotoksycznym białkiem wydzielanym przez zaktywowane eozynofile w reakcji obronnej przed patogenami takimi jak bakterie i pasożyty. Stanowi marker do rozpoznania i oceny reakcji zapalnych w jelicie. Niewielkie podwyższenie poziomu EPX w kale sugeruje utajony stan podrażnienia przez antygeny (składniki pokarmowe, mikroorganizmy). W przypadku znacznego zwiększenia poziomu EPX będącego wyrazem nasilonych reakcji immunologicznych, podejrzewa się obecność pasożytów jelitowych. Po za tym duża ilość EPX wskazuje na alergie i nadwrażliwości pokarmowe typu IgG4.
• Wydzielnicza immunoglobulina A jest wytwarzana w komórkach plazmowych, zasiedlających obszar Lamina propria błony śluzowej ściany jelita. Służy ona do obrony i neutralizacji antygenów, toksyn i mikroorganizmów chorobotwórczych. Osobliwość wydzielniczego IgA polega na tym, że dwie cząsteczki IgA są ze sobą połączone (dimeryczna IgA). Zredukowane poziomy świadczą o niewystarczającej stymulacji układu odpornościowego jelita, podczas gdy podwyższone poziomy wskazują na wzmożone działania obronne.